بررسی سیستم‌عامل نوپای Firefox OS؛ تحولی در دنیا و یا محکوم به شکست؟
در دنیای کنونی سیستم‌عامل‌های موبایلی بدون شک اکثر توجه‌ها به سوی دو محصول اندروید گوگل و iOS اپل است؛ دیگر رقبا مانند ویندوزفون ۸ و بلک‌بری ۱۰ کماکان درصدد کسب رتبه سوم هستند و سیستم‌عامل‌های دیگری مانند تایزن سامسونگ، اوبونتوی کنونیکال و [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] نیز به تازگی خودشان را وارد عرصه کرده‌اند. اما در این میان فایرفاکس چه می‌خواهد؟ آیا با گوشی‌های ارزان‌قیمتش توان رقابت را دارد و یا اینکه موزیلا هدف دیگری در سر دارد؟
بیایید در ابتدا نگاهی به اولین گوشی‌های فایرفاکسی بیندازیم:
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
Alcatel One Touch Fire و ZTE Open: صفحه‌نمایش ۳٫۵ اینچی HVGA، پردازنده تک‌هسته‌ای یک گیگاهرتزی، ۲۵۶ مگابایت رم
Geeksphone: صفحه‌نمایش ۴٫۳ اینچی qHD، پردازنده دوهسته‌ای S4 Play، ۵۱۲ مگابایت رم
با توجه به این مشخصات شاید دو دیدگاه متفاوت در ذهن ما ایجاد شود: اول اینکه فایرفاکس در این رقابت سخت و نفس‌گیر سیستم‌عامل‌ها شانسی ندارد و محکوم به شکست است، و دوم اینکه موزیلا طبقه مناسبی از کاربران را هدف گرفته و می‌تواند در رده گوشی‌های ارزان قیمت موفق باشد. اما حقیقت این است که ماجرا چیزی فراتر از این حرف‌ها و دیدگاه‌هاست؛ شاید تحولی بزرگتر در حال شکل‌گیری است.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
Firefox OS دقیقاً چیست؟
فایرفاکس یک سیستم‌عامل جدید موبایلی است که توسط پروژه Boot to Gecko (B2G) موزیلا ایجاد شده است. این سیستم‌عامل از کرنل لینوکس و موتور Gecko بهره می‌برد و اپلیکیشن‌ها در آن به صورت کامل از HTML5، جاوا اسکریپت و دیگر API (رابط کاربری برنامه‌نویسی اپلیکیشن‌ها) های تحت وب نوشته می‌شود.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
به صورت خلاصه می‌توان گفت Firefox OS از تکنولوژی‌های وب مانند جاوا اسکریپت و HTML5 برای ساخت سیستم‌عامل موبایلی استفاده کرده است و در حقیقت تمامی عملیات و اپلیکیشن‌هایی مانند حتی پیامک یا تلفن و دوربین نیز بر این اساس بنا شده‌اند و چیزی به نام Native Code برای برنامه‌نویسی مانند دیگر سیستم‌عامل‌ها وجود ندارد و در حقیقت وب‌سایت‌ها همان اپلیکیشن‌ها هستند.
عوامل موفقیت
- گوشی‌هایی ارزان قیمت با کارایی بالا
همان‌طور که از مشخصات گوشی‌های اولیه می‌توان متوجه شد فایرفاکس برای اجرا به سخت‌افزار چندان قدرتمندی مانند پردازنده‌های چندهسته‌ای و چندین گیگابایت رم نیازی ندارد. در واقع حداقل سخت‌افزار مورد نیاز این سیستم‌عامل از طرف موزیلا پردازنده ARMv6 با فرکانس ۸۰۰ مگاهرتز، ۲۵۶ مگابایت رم و پردازنده گرافیکی Adreno 200 اعلام شده است. پس از آن‌جایی که فایرفاکس برای عملکرد مناسب نیازی به سخت‌افزار گران ندارد قیمت تمام‌شده گوشی‌ها نیز پایین‌تر خواهد بود.
جالب است بدانید بازی‌های برمبنای HTML5 در یک گوشی صد دلاری فایرفاکسی بسیار سریع‌تر از گوشی‌های اندرویدی در همین قیمت اجرا شده و تقریباً هم سطح گوشی‌هایی با ۴ یا ۵ برابر قیمت هستند؛ چرا که فایرفاکس دقیقاً برای بهره بردن از HTML5 بهینه شده و می‌تواند با سخت‌افزار ضعیف‌تر تجربه بهتری ارائه دهد. همچنین از آن‌جایی که خبری از اپلیکیشن‌های داخلی نیست پس زمان روشن شدن و Boot Time گوشی نیز حتی از قوی‌ترین پرچم‌داران اندرویدی سریع‌تر خواهد بود. پس نیازی نیست راجع به عملکرد و سرعت فایرفاکسی‌های ارزان قیمت نگرانی داشته باشیم.
در کل می‌توان گفت هدف فایرفاکس رقابت با اسمارت‌فون‌های گران قیمت نیست؛ بلکه هدف این سیستم‌عامل رقابت با اسمارت‌فون‌های ارزان و میان قیمت آن هم با هزینه‌ای پایین‌تر است. –[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
- یک پلتفرم باز و آزاد
هدف موزیلا از سال ۱۹۹۸ تاکنون ابتدا به عنوان یک پروژه نرم‌افزاری و سپس یک بنیاد و کمپانی فراهم کردن فناوری باز و آزاد و به چالش کشیدن محصولات انحصاری و بسته بوده است. – [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
همان‌طور که موزیلا چند سال پیش توانست با مرورگر فایرفاکس به کاربران نشان دهد که راه دیگری هم برای مرور وب و کنترل آن همان‌طور که می‌خواهند وجود دارد؛ این بار هم سعی دارد با Firefox OS چنین موفقیتی را تکرار کند.
به اعتقاد [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] این بار این آزادی دنیای موبایلی است که تهدید می‌شود، اینبار نه توسط مایکروسافت بلکه توسط اپل و گوگل پرچم‌داران پلتفرم‌های موبایلی. با اپلیکیشن‌های Native و اکوسیستم بسته، فروشگاه‌های نرم‌افزاری انحصاری و قوانین محدودکننده برای توسعه‌دهندگان هر دو شرکت سعی دارند بازار موبایل را انحصاری کنند.
- یک اپلیکیشن برای همه گوشی‌ها
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
می‌دانید که اپلیکیشن‌های جذاب موبایلی به سیستم‌عامل وابسته هستند و نمی‌توانید یک اپلیکیشن اندرویدی را روی آیفونتان اجرا کنید. اگر اپلیکیشن‌های تحت وب آن‌قدر پیشرفت کنند که بتوانند تجربه‌ای هم سطح اپلیکیشن‌های Native را فراهم کنند دیگر نیاز به چندبار برنامه‌نویسی و استفاده از API های مختلف برای برنامه‌نویسان وجود ندارد و کافیست اپلیکیشن مورد نظر به زبان HTML5 یک‌بار نوشته شود تا به راحتی بر روی همه گوشی‌ها، تبلت‌ها و حتی دسکتاپ اجرا شود.
اگر فکر می‌کنید هنوز تا چنین اتفاقی فاصله زیادی داریم خوب است بدانید [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]، یک شرکت معتبر تحقیقاتی فناور اعتقاد دارد تا سال ۲۰۱۵ اپلیکیشن‌های HTML5 به چنین سطحی خواهند رسید که با اپلیکیشن‌های مختص سیستم‌عامل‌های مختلف رقابت کنند.
- شخصی‌سازی حتی آسان‌تر و عمیق‌تر
همیشه اندروید به قابلیت شخصی‌سازی خود در برابر iOS افتخار می‌کرده است؛ با استفاده از لانچرها و کاستوم رام‌ها و آزادی خوبی که برنامه‌نویسان در اندروید دارند می‌توانید گوشیتان را هر روز به شکل تازه‌ای درآورید اما به نظر می‌رسد فایرفاکس در این زمینه حتی از اندروید نیز بهتر عمل کند.
از آن‌جایی که فایرفاکس کلاً بر مبنای HTML، جاوا اسکریپت و CSS بنا شده است و یک سیستم‌عامل متن‌باز نیز محسوب می‌شود هر فرد با دانش متوسطی از وب می‌تواند با تغییر یک خط در CSS چیدمان آیکن‌ها را تغییر دهد یا با نوشتن مجدد بعضی کدهای جاوا اسکریپت امکاناتی را به اپلیکیشن تماس اضافه کند.
- مشتری اصلی اپراتورها هستند
موفقیت چشمگیر اندروید و iOS در حقیقت برای اپراتورها هیچ سودی ندارد؛ برای آن‌ها زیاد مهم نیست که گوشی‌های اندرویدی فروش بیشتری داشته باشند یا آیفون یا بلک‌بری. چرا که اکوسیستم پشت این پلتفرم‌ها در اختیار کمپانی‌هایی مانند گوگل و اپل است و در نتیجه از فروش اپلیکیشن‌های موبایلی اپراتورها هیچ سودی نمی‌برند؛ ماجرا تا جایی پیش رفته است که T-Mobile اخیراً [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] در شبکه خود برای آنتن‌دهی بهتر آیفون‌های آنلاک شده است.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
این اپراتورها می‌خواهند دوباره قدرت بگیرند و حضور پنج مدیر از اپراتورهای مشهور در کنفرانس موزیلا در بارسلون خبر از علاقه این اپراتورها به Firefox OS می‌دهد. اما فایرفاکس چه چیزی برای اپراتورها دارد؟ مورد اول وابستگی شدید گوشی‌های فایرفاکسی به اینترنت و در نتیجه سود بیشتر اپراتورها از فروش دیتای لازم در شبکه‌های ۳G و ۴G LTE است. مورد دوم این است که در فایرفاکس این تنها موزیلا نیست که فروشگاه اپلیکیشن بنا می‌کند بلکه اپراتورها نیز می‌توانند فروشگاه خود را داشته باشند که کاربران در آن می‌توانند با اعتبار داخل شبکه خود خرید کنند و حتی با خرید از طریق کارت‌های اعتباری نیز اپراتورها به عنوان میزبان درصدی را دریافت می‌کنند.
عوامل شکست
- فایرفاکس او.اس تنها یک مرورگر است!
هر چه باشد گوشی‌های فایرفاکسی تنها مانند یک مرورگر عمل می‌کنند که شبه اپلیکیشن‌هایی را اجرا می‌کنند. بدین ترتیب هرچه هم که این گوشی‌ها نسبت به رقبای هم‌قیمتشان در HTML5 بهینه‌تر عمل کنند باز هم ویژگی چندان متفاوتی نخواهند داشت.
- گوشی‌های فایرفاکسی آن‌طور که به نظر می‌رسد ارزان نیستند!
شاید بگویید دیگر انتظار چه قیمتی کمتر از حدود ۱۰۰ دلار را دارید؟ بله، درست است که خود گوشی قیمت زیادی ندارد اما همان‌طور که گفتیم تمامی اپلیکیشن‌های این سیستم‌عامل تحت وب اجرا می‌شوند پس هر بار که از یک اپلیکیشن استفاده می‌کنید به ناچار هزینه‌های مربوط به اینترنت اپراتور را نیز پرداخت می‌کنید که این هزینه به مراتب از هزینه مشابه در گوشی‌های اندرویدی یا آیفون بیشتر خواهد بود.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
می‌دانید که مرورگرهایی مانند Xpress Browser نوکیا و Opera Mini از سرورهایشان برای فشرده‌سازی دیتا و درنتیجه افزایش سرعت لود صفحات و صرفه‌جویی در مصرف دیتا استفاده می‌کنند اما در مورد سیستم‌عامل فایرفاکس هنوز چنین چیزی وجود ندارد.
- غیر قابل استفاده برای قشر کم درآمد
با اینکه موزیلا برای گوشی‌های فایرفاکسی قیمت پایینی را در نظر گرفته است اما به دلیل همان هزینه‌های اینترنت در واقع استفاده از این گوشی‌ها برای قشر کم درآمد و مخصوصاً کشورهای کمتر پیشرفته دشوار خواهد بود. به جز مشکل هزینه در کشوری مانند ایران همه‌جا به اینترنت دسترسی ندارید و بعضی اوقات حتی اگر هزینه آن برایتان قابل پرداخت باشد سرعت مناسبی برای استفاده مناسب از این سیستم‌عامل وجود ندارد.
- اپلیکیشن‌های تحت وب کند و ناکارآمد هستند
با اینکه پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۵ اپلیکیشن‌های تحت وب پیشرفت چشمگیری داشته باشند اما اگر در حال حاضر به آن‌ها نگاه کنید بسیار کندتر و ناکارآمدتر از اپلیکیشن‌های Native در اندروید و iOS هستند. بسیاری شرکت‌ها تاکنون تجربه بدی از اپلیکیشن‌های تحت وب داشته‌اند:
- فیس‌بوک پس از اینکه مشکلات کارایی زیاد اپلیکیشن موبایلی فیس‌بوک تحت HTML5 را تجربه کرد تصمیم گرفت که حداقل فعلاً به اپلیکیشن‌های Native رو آورد و مارک زاکربرگ حتی از این تجربه به عنوان [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] تاریخ این کمپانی یادکرد.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
- اگر به یاد داشته باشید نسل اول آیفون در سال ۲۰۰۷ نیز هدفی شبیه به Firefox OS داشت با این تفاوت که سرعت اتصال موبایلی در حال حاضر بسیار سریع‌تر است. آیفون اول بدون پشتیبانی از نرم‌افزارهای Native ارائه شد و جالب است بدانید در بیوگرافی استیو جابز آمده که او اوایل به شدت با اپلیکیشن‌های native مخالف بود! بله همین اکوسیستم وسیعی که حالا اپل به آن افتخار می‌کند. اما به مرور زمان جابز قانع شد که بهترین اپلیکیشن‌های موبایلی تنها عملکردی متوسط و قابل قبول دارند.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
- نگرانی‌های امنیتی در مورد اپلیکیشن‌ها
درست است که اکوسیستم بسته و تحت کنترلی مانند گوگل پلی اندروید یا اپ استور iOS معایبی برای کاربر دارند اما حداقل تمامی اپلیکیشن‌ها تا حد ممکن برای وجود بدافزارها و حفره‌های امنیتی چک می‌شوند. اما در Firefox OS تمامی وب‌سایت‌ها در حقیقت می‌توانند یک اپلیکیشن باشند و مشکلات امنیتی در چنین سیستم‌عاملی می‌تواند بسیار بیشتر و خطرناک‌تر باشد.
خودتان تجربه کنید
حالا با این اوصاف شاید دوست داشته باشید خودتان محیط یک گوشی فایرفاکسی را تجربه کنید؛ با اینکه هنوز این گوشی‌ها وارد بازار نشده‌اند اما شبیه‌ساز Firefox OS می‌تواند دید خوبی از این سیستم‌عامل به شما بدهد. ابتدا باید مرورگر فایرفاکس ۱۷ یا جدیدتر را روی دسکتاپ خود نصب کرده باشید، حالا می‌توانید با دانلود و نصب افزونه‌های مخصوص ویندوز، مک یا لینوکس از [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] فایرفاکس را تجربه کنید.
نمی‌دانم تا چه حد با قابلیت‌های HTML5 در خلق اپلیکیشن‌ها آشنا هستید اما نمونه‌های خوبی در حال حاضر هم موجود دارند. یک نمونه بارز آن که به صورت اختصاصی برای اینترنت اکسپلورر ۹ عرضه شد بازی مشهور طناب را ببر یا Cut the Rope است که توسط شرکت Zeptolabs پیش از آن در اندروید و iOS نیز قابل بازی بود. این بازی را می‌توانید با مرورگرتان هم اکنون [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] بازی کنید.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
نمونه‌های خوب دیگر HTML5 را می‌توان در بازی‌هایی مانند [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] که با WebGL کار می‌کند، [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] که از فلش پورت شده است، [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] و بازی نوستالژیک [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] یافت.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
همچنین دیدن نمونه داستان‌های تعاملی یا همان Interactive Storyهایی مانند [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] و [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] نیز به همراه اپلیکیشن‌هایی مانند [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]، ماشین حساب مهندسی [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]، اپلیکیشن وبکم جالب [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] و ویرایشگر تصاویر [مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید] خالی از لطف نیست.
[مهمان یا عضو عزیز شما قادر به مشاهده لینک ها قبل از ثبت نام نیستید. برای ثبت نام کلیک کنید]
